Η Αϊτή... της φτώχειας

Του Ρούσσου Βρανά

Πέρα από το παράξενο πλάσμα της αρχαιοελληνικής μυθολογίας, πέρα από την αυταπάτη και την ουτοπία, οι Αϊτινοί έδωσαν στη λέξη «χίμαιρα» ένα νέο νόημα. Χίμαιρες, έτσι έχουν βαφτίσει τις πολυάριθμες συμμορίες που χρόνια τώρα λυμαίνονται τη χώρα, έγραφε ο κοινωνιολόγος Ντενετέμ Τουάμ Μπονά στο περιοδικό «Drole d΄epoque». Είτε αυτές είναι συμμορίες δικτατόρων ή πολιτικών που λεηλατούν τον πλούτο της, είτε πλήθη που διαγουμίζουν τα μαγαζιά ή πιτσιρικάδες που στήνουν καρτέρι στους δρόμους. Η λέξη «χιμέ» στην κρεολική διάλεκτο έχει ξεφύγει από αυτό που σημαίνει η λέξη «χίμαιρα». Έτσι, «χιμέ» λένε οι Αϊτινοί τον άνθρωπο που έχει οργή μέσα του. Στην Αϊτή, η οργή περισσεύει: «Είκοσι επτά τετραγωνικά χιλιόμετρα μίσους και απόγνωσης», έγραφε ο Λιονέλ Τρουιγιό. «Το μίσος μεγαλώνει πιο γρήγορα από τα δέντρα». Γιατί οι ρίζες της οργής και της απόγνωσης φτάνουν βαθιά.

Η Αϊτή δεν έλειψε ποτέ από τις συνόδους της ομάδας των επτά φτωχότερων χωρών του κόσμου. Μα κι αν έλειψε κάποτε, ποιος θα το έπαιρνε μυρωδιά; Γνωρίζουμε τα πάντα για την ομάδα των πλουσιότερων χωρών του κόσμου. Αλλά δεν γνωρίζουμε τίποτα για τις συνόδους των φτωχότερων. Σε αυτές τις συνόδους δεν συζητούν τα προβλήματα των τραπεζιτών, αλλά τις ανάγκες των φτωχών για τροφή, στέγη και σχολειά. Ακούμε για την Αϊτή μονάχα ύστερα από πραξικοπήματα ή φυσικές καταστροφές. Μετά τον μεγάλο σεισμό, καθένας θα χύσει το δάκρυ του. Μα θα έρθει κι αυτή η καταστροφή να προστεθεί στις άλλες, που κάθε άλλο παρά ήταν αναπόφευκτες. Χωρίς αυτές η σημερινή τραγωδία δεν θα ήταν το ίδιο σκληρή. Και θα μπορούσαν να σωθούν πολύ περισσότερες ζωές. Γιατί οι συνέπειες μιας φυσικής καταστροφής δεν είναι ποτέ ίδιες σε μια χώρα πλούσια και σε μια χώρα φτωχή, κατεστραμμένη και λεηλατημένη. Θα πρέπει άραγε να είμαστε ικανοποιημένοι από την ανθρωπιστική βοήθεια των ΗΠΑ και της Γαλλίας, που ήταν οι επικυρίαρχοι της Αϊτής; αναρωτιέται ο Αϊτινός δημοσιογράφος Ετάν Ντιπέν.

Πριν από 200 χρόνια όταν μια ομάδα Αφρικανών δούλων εξεγέρθηκε με επιτυχία κατά του στρατού του Ναπολέοντα και ίδρυσε ανεξάρτητο κράτος στο τροπικό νησί της Αϊτής, οι Γάλλοι απαίτησαν την καταβολή ποσού που αντιστοιχούσε σε 21 δισ. σημερινά δολάρια, με την απειλή της εισβολής και την υπόσχεση να αναγνωρίσουν την ανεξαρτησία του. Σήμερα η Αϊτή χρωστάει τεράστια ποσά στο Διεθνές Νομισματικό Ταμείο. Λιγότερα πάντως από τα 900 εκατομμύρια δολάρια που πήρε μαζί του ο δικτάτορας Ντιβαλιέ, όταν βρήκε άσυλο στη Γαλλία.

Άλλος λίγο άλλος πολύ, φαίνεται πως όλοι κάτι χρωστάμε στην Αϊτή. Οι Αμερικανοί, που την κυβέρνησαν με δικτατορίες για να ελέγχουν τη γειτονική Κούβα. Οι Γάλλοι, που την φόρτωσαν με χρέη. Αλλά και οι Έλληνες, αφού αυτή η πρώτη δημοκρατία των μαύρων ήταν η πρώτη χώρα του κόσμου που αναγνώρισε την ελληνική Επανάσταση.

Του Ρούσσου Βρανά (Τα Νέα)