The Rashomon effect

Lenin-Reloaded

Είσαι ένας οικονομικά αδαής άνθρωπος. Ένας από τα εκατομμύρια μισθωτών της Ευρώπης, που με τη λέξη "οικονομία" καταλαβαίνουν πόσα χρήματα παίρνουν το μήνα, πόσα δίνουν για τροφή, στέγη, εκπαίδευση, ιατρική περίθαλψη και τα λοιπά, πόσα (δεν) τους μένουν, και πόσα χρωστούν. Στην ενάρετή σου άγνοια στηρίζεται ολόκληρο το λαμπρό οικοδόμημα της πολιτικής οικονομίας: γνωρίζεις όσα χρειάζεται να γνωρίζεις για να παράγεις, να πληρώνεις φόρους και να καταναλώνεις, και κυρίως, να αφήνεις αυτούς που γνωρίζουν να αποφασίζουν το μέλλον σου.

Αυτές τις μέρες προσπαθείς, μέσα απ' τον διαρκή πονοκέφαλο που σου προκαλεί πια η καθημερινή πολιτική και οικονομική πραγματικότητα, να κατανοήσεις τι ακριβώς συνέβη με το λεγόμενο "κούρεμα", το οποίο, κατά πως φαίνεται, έφτασε σε ένα ευτυχές τέλος (αλλά τι στο καλό σημαίνει αυτό για σένα;)

Διαβάζεις το ένα άρθρο μετά το άλλο. Κι επειδή γνωρίζεις, έστω ενστικτωδώς, ποιοι έχουν την εξουσία, ξεκινάς από την οπτική αυτών που έχουν την εξουσία. Είναι ευτυχείς, σχεδόν εκστατικοί από τη χαρά τους. Είναι καλό αυτό; Για ποιον; Ο Σαρκοζί πάντως σού μοιάζει τρομερά ανακουφισμένος και σκέφτεσαι ότι αυτό είναι καλό, γιατί όσο πιο ανακουφισμένος είναι τόσο λιγότερο θυμωμένος θα είναι με το γεγονός ότι ο μισθός σου δεν είναι ακόμα 300 ευρώ μικτά, αλλά επιμένει να βρίσκεται ξεδιάντροπα πάνω από τα 500 ευρώ το μήνα.

Η ελληνική κρίση λύθηκε μετά την υψηλή συμμετοχή των ιδιωτών στο πρόγραμμα απομείωσης του ελληνικού χρέους (PSI), δήλωσε ο Πρόεδρος της Γαλλίας Νικολά Σαρκοζί. «Θέλω να πω πόσο χαρούμενος είμαι σήμερα που βρέθηκε λύση στην ελληνική κρίση», τόνισε. 

«Η ελληνική κρίση δηλητηρίαζε την χρηματοοικονομική κατάσταση στην Ευρώπη και στο κόσμο εδώ και μήνες», πρόσθεσε ο Πρόεδρος της Γαλλίας. 

Ο κ. Σαρκοζί αναφέρθηκε στις γαλλογερμανικές προσπάθειες για να πετύχει το πρόγραμμα. «Με την Άνγκελα Μέρκελ εργαστήκαμε μέρα-νύχτα για να βρούμε αυτή τη λύση», είπε.

«Σήμερα το πρόβλημα διευθετήθηκε και θέλω να πω στους Γάλλους ότι όλες αυτές οι προσπάθειες στέφθηκαν με επιτυχία», πρόσθεσε.

Τα Νέα

Η περιπέτεια λοιπόν του Σαρκοζί και της Μέρκελ, η κοινή τους αγωνία, έλαβε τέλος. Στο 95.7% έφτασε η συμμετοχή στο PSI. Λίγο το 'χεις; Έλυσαν, σου λέει ο Νικολά, την ελληνική κρίση. Το πρόβλημα διευθετήθηκε. Νιώθεις ευφορία: τελικά οι "από πάνω" κάτι ξέρανε οι άνθρωποι, δεν ήταν τυχαία από πάνω. Δεν θα χρειαστεί
να συνεχίζεις να διαβάζεις περί σοσιαλισμού. Όταν βγαίνει η Αλέκα στην τηλεόραση θα αλλάζεις πιο γρήγορα κανάλι. Σκέφτεσαι ήδη να πας να αγοράσεις κανα ρούχο· το Πάσχα φέτος να πάρεις την οικογένεια να πάτε δυο-τρεις μέρες διακοπές. Ο Σαρκοζί είναι ανακουφισμένος. Αμ ο Βεστερβέλε; Αυτόν που τον βάζεις; Η Γερμανία στέκεται με αίσθημα σεβασμού και αλληλεγγύης προς τους Έλληνες" είπε ο Βεστερβέλε. "Ξεκίνησαν", λέει, "έναν δύσκολο δρόμο που θα τους οδηγήσει σε σταθερή δημόσια οικονομία και σε ανάπτυξη». Εσύ το έκανες αυτό. Δεν είσαι σίγουρος πότε και πώς, αλλά εντυπωσίασες τον Βεστερβέλε.Ο οποίος δεν είναι ούτε αυτός πια θυμωμένος μαζί σου: «Αυτοί οι άνθρωποι, που πρέπει να επωμιστούν τις μεταρρυθμίσεις, δεν ευθύνονται για την προηγούμενη πολιτική αποτυχία», είπε και τόνισε ότι «είναι σημαντικό να δείξουμε αλληλεγγύη και μεγάλη διακριτικότητα όταν μιλούμε για την Ελλάδα ή όταν μιλούμε με την Ελλάδα και τους πολίτες της».Επιτέλους, λίγος σεβασμός. Λίγη αισιοδοξία. Ή πολλή, αν λάβεις υπόψη σου και τον Σπιντελέγκερ: "Με τη συμφωνία για τη μεγάλη συμμετοχή των ιδιωτών πιστωτών στο «κούρεμα» του χρέους της, «η Ελλάδα πέρασε ένα μεγάλο βουνό», δήλωσε ο αντικαγκελάριος και υπουργός Εξωτερικών της Αυστρίας, Μίχαελ Σπίντελεγκερ"

Ωραία. Δηλαδή ο Γιώργος δεν έλεγε πάλι μαλακίες σήμερα που είπε: "Ο αγώνας δεν τελείωσε, είμαστε όμως σε έναν δρόμο που μας πάει εκεί που πρέπει". Τον πιστεύεις. Και τον Βενιζέλο πιστεύεις. Εξαιρετική επιτυχία λέει στην συνέντευξη τύπου. Απαλλαχτήκαμε από 105 δις χρέους. Γλιτώσαμε τα παιδιά και τα εγγόνια μας απ' το ιστορικό βάρος του χρέους.

As good as it gets? Όοοχι, είναι και η Λαγκάρντ. 5 δις μποναμά για την επιτυχία μας μας δίνει η γυναίκα. 28 δις σύνολο. Δεν χρωστάμε απλώς 105 δις λιγότερα, πήραμε και 28 δις. Σε λίγο θα βγάζουμε και κέρδος με τέτοια ρέντα. Το μεσημέρι τρως τον αρακά με όρεξη και κοιμάσαι έναν θεσπέσιο σαββατιάτικο υπνάκο. Αλλά ξυπνάς λίγο ανήσυχος. Μήπως παραείναι ωραίο για να είναι αληθινό; Πιάνεις τα Νέα:

Τα κέρδη της Ελλάδας από την αναδιάρθρωση του χρέους συνοψίζονται:

- Στο δραστικό περιορισμό της εξάρτησης από τις αγορές, δεδομένου ότι το μεγαλύτερο τμήμα του ελληνικού χρέους, θα ανήκει στις χώρες της ευρωζώνης και στο ΔΝΤ (συνολικά 200 δισ. ευρώ), αλλά και στην ΕΚΤ και στις εθνικές κεντρικές τράπεζες 56,6 δισ. ευρώ. Στο πλαίσιο αυτό, τα αναδιαρθρωμένα ελληνικά ομόλογα, η αξία των οποίων θα κυμαίνεται στα 100 δισ. ευρώ, θα δέχονται σαφώς λιγότερες πιέσεις, μελλοντικά όταν θα ξεκινήσει ξανά η διαπραγμάτευσή τους στη δευτερογενή αγορά. 

- Στη μείωση των ετήσιων καταβολών για τόκους κατά ποσό περίπου 5 δισ. ευρώ, ετησίως. Για το 2012 το κονδύλι των τόκων περιορίστηκε σε 13, 05 δισ. ευρώ, από 17,9 δισ. ευρώ που θα ήταν χωρίς το PSI. Η μείωση οφείλεται στο μειωμένο επιτόκιο των νέων ομολόγων (μ.ο. 3,65%) σε σύγκριση με το μέσο επιτόκιο των τίτλων που αντικαταστάθηκαν που ήταν 4,84%, στο γεγονός ότι τα νέα επιτόκια υπολογίζονται στο 46,5% της αξίας των αρχικών ομολόγων, και στα μειωμένα επιτόκια δανεισμού που θα έχουν τα δάνεια από το μηχανισμό στήριξης.

Εντάξει, λεπτομέρειες δεν πολυκαταλαβαίνεις, αλλά αυτό το "τα κέρδη της Ελλάδας" είναι πολύ καθησυχαστικό. Και καθησυχαστικότερο ότι τα κέρδη είναι "της Ελλάδας" και δεν αναφέρεται πουθενά και χασούρα. Ούτε σύννεφο στον ορίζοντα. Εκτός αν εξαιρέσεις αυτό το περίεργο που λέει στην αρχή:

Η απόφαση αυτή όμως χαρακτηρίστηκε «πιστωτικό γεγονός» από την ISDA, προκαλώντας την πληρωμή των CDS (που μπορεί να φθάσει μέχρι τα 3 δισ.ευρώ). 

Η απόφαση της ISDA σκιάζει την επιτυχία του PSI, καθώς συντηρεί τις επιφυλάξεις της αγοράς για την επιτυχία του ελληνικού προγράμματος ανταλλαγής ομολόγων, αφήνοντας ανοιχτά τα μελλοντικά «στοιχήματα» κατά της Ελλάδας, καθώς ήδη υπάρχουν εκτιμήσεις ότι θα χρειαστεί και άλλη βοήθεια και νέο «κούρεμα».

Ποια είναι πάλι αυτή η καριόλα η ISDA και γιατί σκιάζει την επιτυχία του PSI; Και τι θα πει το χαρακτήρισε "πιστωτικό γεγονός"; Ναι ρε, πιστωτικό γεγονός ήτανε να πούμε, 105 δις γλιτώσαμε. Και;  Βάζεις "πιστωτικό γεγονός" στο google...ίσον χρεοκωπία λέει η Fitch. Ίσα μωρή χαμούρα Fitch, ποια είσαι να πούμε εσύ που θα μας πεις ότι εκεί που κερδάγαμε στο χαλαρό πάθαμε και πανωλεθρία! Για να το δούμε αναλυτικότερα το πράμα, μπερδεύτηκε το στόρι:

Σε ΄RD΄ (επιλεκτική χρεοκοπία) από ΄C΄ υποβάθμισε η Fitch Ratings τη μακροπρόθεσμη πιστοληπτική αξιολόγηση της Ελλάδας μετά την επιβεβαίωση από την ελληνική κυβέρνηση και αξιωματούχους της Ευρωζώνης ότι η ανταλλαγή των ελληνικών ομολόγων θα προχωρήσει κανονικά.

Η υποβάθμιση σε restrictive default αντανακλά προηγούμενες δηλώσεις του οίκου ότι η ανταλλαγή θα αποτελεί κρατική χρεοκοπία σύμφωνα με τα distressed debt κριτήρια αξιολόγησης του οίκου, και έρχεται μετά από την υποβάθμιση της Ελλάδας σε C από CCC στις 22 Φεβρουαρίου.

Χριστό δεν καταλαβαίνεις, αλλά ήδη η μέρα σου χάλασε. Τι διάολο γίνεται τελικά; Μήπως να ακυρώσεις τα ψώνια για ρούχα και να πας να πάρεις καμιά κονσέρβα καλύτερα; Μήπως αντί διακοπές το Πάσχα να ψάξεις για καμιά έξτρα δουλειά;

Επειδή το αγγλικό το κατέχεις, λες να το ψάξεις λίγο περισσότερο το θέμα, γιατί κάτι δεν φαίνεται να πηγαίνει καλά. Πας στο zerohedge και διαβάζεις: "Η Ελλάδα χρεοκώπησε: Πού βρισκόμαστε τώρα." Σκουπίζεις τον κρύο ιδρώτα και συνεχίζεις, μεταφράζοντας νοερώς:

1) Η Ελλάδα μπόρεσε να διαγράψει 100 δις ευρώ χρέους σε αντάλλαγμα ενός πακέτου σωτηρίας ύψους 130 δις νέου χρέους, χρήματα απ' τα οποία η Ελλάδα θα λάβει το 19%, ή περί τα 25 δις, έτσι ώστε να μπορεί να συνεχίσει να λειτουργεί ως ενεργή επένδυση [μάλλον εννοεί να συνεχίσει να εξυπηρετεί το χρέος της]. Με κάποιο τρόπο υποτίθεται ότι η Ελλάδα είναι σε καλύτερη θέση από ό,τι πριν, έχοντας περισσότερο χρέος και λιγότερη κυριαρχία, και εξακολουθώντας --εξαιτίας του κοινού νομίσματος-- να προσπαθεί να ανταγωνιστεί χώρες όπως η Γερμανία και η Ολλανδία, που είναι κάπως σαν να είναι η εθνική ομάδα μπάσκετ της Υεμένης σε Ολυμπιακό όμιλο που περιλαμβάνει τις ΗΠΑ, την Ισπανία και τη Γερμανία. Τουλάχιστον η χρεοκωπία "εντός του ευρώ" απέτρεψε την τραπεζική κατάρρευση [bank runs] στην Πορτογαλία, την Ισπανία, την Ιταλία, κλπ.

2) Ως συνέπεια του κουρέματος των ομολόγων, η Ελλάδα έχει πολλά συνταξιοδοτικά σχέδια που δεν μπορούν πλέον να καμωθούν καν ότι είναι βιώσιμα, τουλάχιστο σύμφωνα με το αρχικό συμφωνημένο σχέδιο, αλλά οι συνταξιοδοτούμενοι που εργάζονται ακόμα μπορούν να παρηγορηθούν απ' το γεγονός ότι οι τωρινοί τους μισθοί θα κοπούν επίσης.

Τη "λιγότερη κυριαρχία" την αντιπαρέρχεσαι, έχεις συνηθίσει. Αλλά περισσότερο χρέος; Και τα 105 δις που γλιτώσαμε; Τι λέει ρε ο άνθρωπος; Και πηδιούνται και τα ασφαλιστικά ταμεία; Αυτό δεν είναι τα νέα της οικονομίας, είναι το Ράσομον του Κουροσάβα. Σε πιάνει τέτοια απελπισία που ανοίγεις Ριζοσπάστη. Τι το θελες;

Μόνο στην Ελλάδα, οι τράπεζες που διαχειρίζονται το κρατικό χρέος, την περίοδο 2003 - 2009 αύξησαν την περιουσία τους (την περιουσία, όχι τα κέρδη) κατά 376 δισ. ευρώ!!! Εντελώς διαφορετική είναι η υπόθεση που αφορά τα Ασφαλιστικά Ταμεία των εργαζομένων, που η κυβέρνηση «κουρεύει» υποχρεωτικά τα αποθεματικά τους. Και είναι διαφορετική για πολλούς λόγους, όπως: Πρόκειται για τις αποταμιεύσεις των εργαζομένων που δεκαετίες οι κυβερνήσεις παρακρατούσαν χωρίς να δίνουν καν επιτόκιο. Πρόκειται για τα αποθεματικά που ήδη έχουν «ψαλιδιστεί» από τον τζόγο στο Χρηματιστήριο, προς το οποίο τα έσπρωξαν οι κυβερνήσεις ΠΑΣΟΚ - ΝΔ. Είναι χρήματα που η κυβέρνηση τα τοποθετούσε τόσα χρόνια σε ομόλογα, ενώ τα Ταμεία για να τα βγάλουν πέρα αναγκάζονταν και δανείζονταν από τις τράπεζες. Ηδη, οι ίδιοι κυβερνώντες προετοιμάζουν το έδαφος για την ανάγκη λήψης και νέων μέτρων στον τομέα της Κοινωνικής Ασφάλισης με το επιχείρημα ότι ....μειώνονται τα αποθεματικά των Ταμείων. 

Μαζί με τα άλλα ψεύδη που συνοδεύουν την κυβερνητική επιχειρηματολογία για το θετικό του πράγματος, είναι και το ότι για πρώτη φορά στην ιστορία θα απαλλαγούμε από ένα χρέος της τάξης των 105 δισ. ευρώ. Παραμύθια. Η αλήθεια είναι ότι ενώ το 2009 το κρατικό χρέος ήταν 298 δισ. ευρώ και ότι μέχρι το 2015 θα πληρώσουμε τόκους που ξεπερνούν τα 100 δισεκατομμύρια, το 2015 θα χρωστάμε ακόμα περισσότερα, περίπου 400 δισ. ευρώ.

Ο αρακάς, ο μεσημεριανός ύπνος, ο Ριζοσπάστης, κάτι σου έχει φέρει καούρα. Το στομάχι σου. Ξανασκέφτεσαι την ανακούφιση του Νικολά, μπας και πάρεις πάλι τα πάνω σου. Ξανασκέφτεσαι το χαμόγελο διαβεβαίωσης του Γιώργου, την στιβαρή σιγουριά του Μπένι, τους μποναμάδες της Λαγκάρντ, τα καλά λόγια των Αουγκεντάλερ και Μεχενγκλάμπαχ, πώς τους λέγανε τέλος πάντων τους Αυστρογερμανούς. Τίποτα. "Στην πυρά η περιουσία των ασφαλισμένων", λέει αυτός ο κακορίζικος ο Ρίζος. "Σέρνουν στη χρεοκοπία τα ασφαλιστικά ταμεία." "Άει στο διάολο ρε!" "Βγάλτε πρώτα ρε μια ανακοίνωση της προκοπής για την πατάτα, που θα μού χαλάσετε πάλι τη μέρα!" αναφωνείς σκασμένος.

Ποτέ δεν σου άρεσε το ρώσικο σινεμά. Εσένα σου αρέσει το χάπι εντ. Ούτε το Ράσομον σου άρεσε -- όλοι αυτοί με τις καράφλες και τις κοτσίδες που γρυλίζουν διαρκώς θυμωμένοι. Πολύ μπερδεμένα τα έλεγε αυτός ο Κουροσάβας. Εσύ θες να είναι ξεκάθαρα τα πράγματα. "Κερδίσαμε, κύριε ή χάσαμε;" Να σου το πουν σταράτα.

Αλλά αυτοί το μόνο που σου λένε τελικά είναι το εξής: "κάποιοι κέρδισαν και όλο κερδίζουν, κάποιοι έχασαν και όλο χάνουν, και το αν κέρδισες ή έχασες εσύ, αυτό, φίλε μου, έχει να κάνει με το πού στέκεσαι σε ό,τι αφορά τη γραμμή."