Κ.Βάρναλης: Τέχνη ταξική, Τέχνη ύπουλη

Από τον Κ. Βάρναλη δεν ξέρεις ποια πλευρά του να διαλέξεις. Τον ποιητή, το δάσκαλο, τον πολιτικό, τον άνθρωπο, τον αγωνιστή;
Ένα κείμενο όπου με το δικό του απλό και σταράτο λόγο, ξεκαθαρίζει με τον καλύτερο τρόπο το θέμα της ταξικότητας της Τέχνης. "Τέχνη ουδέτερη, ηθική ουδέτερη, επιστήμη ουδέτερη δεν υπάρχουνε" λέει. "Η Τέχνη ίσα ίσα που καυκιέται, πως μένει "υπεράνω της συρράξεως" είναι κείνη που εξυπηρετεί πιο πολύ το καθεστώς της, γιατί το εξυπηρετεί πιο ύπουλα (ξεγελώντας με το ...ουράνιο χαμόγελό της την ανύποπτη ψυχολογία του πλήθους) από την Τέχνη που τάσσεται χωρίς επιφύλαξη κι ανοιχτά με το καθεστώς της"


"Εξόν από τη συναισθηματικήν ευαισθησία, εξόν από την ικανότητά του να καταλαβαίνει κανείς την πραγματικότητα, χρειάζεται και χαρακτήρας. Δυστυχώς τα ταξικά καθεστώτα φροντίζουνε όχι μόνο να χαλάνε το μυαλό, μα και τους χαρακτήρες των θυμάτων τους.
Και τώρα γεννιέται ένα άλλο ζήτημα. Μπορεί, επιτρέπεται η υψηλή τέχνη, που είναι τόσο πιο αληθινή, όσο είναι πιο απάνου,από τοπικούς και χρονικούς προσδιορισμούς, η υψηλά Τέχνη που αντικρύζει τις άφθαρτες ουσίες, όπως ο αητός τον ήλιο, η υψηλή και μεγάλη Τέχνη, που δεν είναι πεχλιβάνης του πανηγυριού, να κυλιέται στη σκόνη, αγκαλιά με χυδαίους ανθρώπους και χυδαία θέματα; η υψηλή και μεγάλη και παγκόσμια Τέχνη, που ουσία της είναι το ιδανικό, χρόνος της η αιωνιότητα και τόπος της το απόλυτο, είναι δυνατό να "πολιτεύεται";
 Δεν είναι δυνατό να... μή  "πολιτεύεται". (Πρέπει όμως να δώσουμε  στη λέξη πολιτεύεται την πλατύτερή της έννοια. Γιατί όλες οι Τέχνες πολιτεύονται. Ολωνώνε και το περιεχόμενο και η τεχνική είναι κοινωνιολογικά καθορισμένα στοιχεία. Όλες στηρίζονται απάνου στις κυρίαρχες αξίες του καιρού τους κι όλες γίνονται στηρίγματα αυτωνών των αξιών. Τέχνη ουδέτερη, ηθική ουδέτερη, επιστήμη ουδέτερη δεν υπάρχουνε.
Και για να μη γενικεύουμε πολύ το ζήτημα, η Τέχνη ίσα ίσα που καυκιέται, πως μένει "υπεράνω της συρράξεως" είναι κείνη που εξυπηρετεί πιο πολύ το καθεστώς της, γιατί το εξυπηρετεί πιο ύπουλα (ξεγελώντας με το ...ουράνιο χαμόγελό της την ανύποπτη ψυχολογία του πλήθους) από την Τέχνη που τάσσεται χωρίς επιφύλαξη κι ανοιχτά με το καθεστώς της. Και για να εξηγούμαστε καλύτερα: Υπάρχει σήμερα Τέχνη που να ζητάει την έξοδο, τη φυγή από τον κόσμο της ασκήμιας, από τον κόσμο της καθημερινής βιοπάλης και δυστυχίας προς τον κόσμο της αιώνιας ομορφιάς, της υπέρτατης γαλήνης και ισορροπίας όλων των δυνάμεων! Ε, αυτή η Τέχνη προσφέρει στα θύματα της ζωής ό,τι και η θρησκεία. Παίζει τον ίδιο ρόλο μ' αυτήνε. Ζητάει ν' απατήσει τα πλήθη και να μεταφέρει όλες τους τις δυσαρέσκειες, όλες τις πιθανότητές τους να καταλάβουνε τι τρέχει 
ζητάει να παραλύσει όλη τους τη ζωτικότητα γι αντίδραση μέσα σε τεχνητούς παραδείσους γεμάτους από καπνούς οπίου.
Αυτή η Τέχνη βραβεύεται από το κράτος κι απ' όλα τα επίσημα ιδρύματά του. Τούτο τι σημαίνει; Ότι "προάγει τα εθνικά και τα... κοινωνικά ιδεώδη!" Είναι Τέχνη ταξική. Είναι Τέχνη που "πολιτεύεται". Κι αν αυτή η αριστοκράτισσα Τέχνη, η άυλη("φως το χέρι, φως το πόδι") έχει το δικαίωμα να σκεπάζει τους ανομολόγητους σκοπούς της, όπως η αλεπού του παραμυθιού με το ράσο της καλόγριας, με το ράσο της υποκρισίας και του ταρτουφισμού, γιατί να μη μπορεί να πολιτεύεται με τον τρόπο της και η προλεταριακή Τέχνη, χρησιμοποιώντας για τη δουλειά της τον ωμό ρεαλισμό της και την ειρωνεία της; Ό,τι η αστική Τέχνη κάνει ασυνείδητα ή συνειδητά, η προλεταριακή Τέχνη το κάνει μονάχα συνειδητά, γιατί η ακαταγώνιστη δύναμή της είναι η γνώση της αλήθειας, που βγαίνει από το ματεριαλιστικό αντίκρυσμα της κοινωνίας.
Τώρα δεν είναι δύσκολο να βρεθεί πιο από τα δυό κύρια είδη της Τέχνης, τη συντηρητική και την επαναστατική, έχει περισσότερη ηθική δικαίωση για την ...πολιτική της. Αρκεί να θυμηθούμε πως το καθεστώς που γεννάει τη μια και την άλλη, είναι καθεστώς, που κατρακυλά, που έχασε κάθε ιστορικό λόγο να υπάρχει, και παρατείνει τη ζωή του με περισσότερες ανομίες, περισσότερη τρομοκρατία και περισσότερα ψέματα. Ηθικότερη κι αληθινότερη δε μπορεί να θεωρηθεί η Τέχνη, που είναι αλληλέγγυη με ένα τέτοιο επίσημο παρόν.
Και δεν είναι καθόλου Τέχνη πέρα απ' το Χρόνο. Είναι Τέχνη που ζητάει να σταματήσει το Χρόνο, την εξέλιξη του κόσμου. Τέτοιου ποιού είναι η ...αιωνιότητά της κι η καθολικότητά της!
Αν τώρα αυτή η Τέχνη είναι "καθαρή" Τέχνη  (η poesie του Αββά Μπρεμόν) και κείνη, που ζητάει να βοηθήσει την πρόοδο της ανθρωπότητας, είναι ακάθαρτη τέχνη, δε μπορούμε να συζητήσουμε!"