Τι θα είχε συμβεί στο μέτωπο της Αλβανίας;
Τι θα ήταν το ΕΑΜ, η ΕΠΟΝ, ο ΔΣ χωρίς αυτές;
'- Ποιος σας έφερε εδώ; - Ηρθαμαν μονάχες μας. - Ποιος σας έστειλε; - Είπαμαν, ήρθαμε μονάχες μας. - Τι θα πει μονάχες; Πώς συνεννοήθηκαν οι γυναίκες του Λιόπρασου και της Παληοσαμαρίνας, της Συκιάς και της Σκλάταινας; Ποιος σας οργάνωσε; Αυτό θέλουμε να μας πείτε, ακούγεται βροντερή η φωνή του Γερμανού διοικητή.''
Αγνωστη παραμένει για τους πολλούς η συμβολή των γυναικών στην επαρχία και ιδιαίτερα στα χωριά για τη ματαίωση της επιστράτευσης, το 1944. Σαν λύκαινες ορμούσαν να προστατεύσουν τα σπλάχνα τους, απέναντι στις απαιτήσεις των κατακτητών αποφασισμένες να φτάσουν στα άκρα.
"...Ξημερώματα της 11 του Μάρτη.1944 Στην πλατεία του χωριού Ζούλιανη, έξω από τα Τρίκαλα, είναι συγκεντρωμένες 700 γυναίκες, μαχητικές και καλά κατατοπισμένες, που κατάγονται απ' τα χωριά όλης της περιφέρειας. Συγκροτούνται σε δεκαρχίες, με μια υπεύθυνη επικεφαλής της κάθε δεκαρχίας, μια σειρά άλλα γυναικεία στελέχη είναι προορισμένα να οδηγήσουν αυτή τη μάζα των γυναικών στις τοπικές και γερμανικές αρχές της πόλης, ενώ 24 άλλες γυναίκες αποτελούν την επιτροπή που θα μιλήσει με τις αρχές. Ολες ντυμένες με τις τοπικές στολές, τα καραγκούνικα, μπαίνουμε στην πόλη από διάφορα σημεία και κατευθυνόμαστε στη Νομαρχία.
...Πάνω στο μεγάλο τραπέζι, το στρωμένο με πράσινο τραπεζομάντιλο, μια επιτροπή γράφει τα ονόματα των γυναικών και των χωριών που κατάγονται, ενώ ο Γερμανός διοικητής κάνει ανακρίσεις.
- Ποιος σας έφερε εδώ; - Ηρθαμαν μονάχες μας. - Ποιος σας έστειλε; - Είπαμαν, ήρθαμε μονάχες μας. - Τι θα πει μονάχες; Πώς συνεννοήθηκαν οι γυναίκες του Λιόπρασου και της Παληοσαμαρίνας, της Συκιάς και της Σκλάταινας; Ποιος σας οργάνωσε; Αυτό θέλουμε να μας πείτε, ακούγεται βροντερή η φωνή του Γερμανού διοικητή.
- Κανένας δε μας οργάνωσε. Ηρθαμαν όλες μαζί, γιατί ταίριασαν τα μυαλά μας!
- Γιατί ήρθατε εδώ;
- Για να σας πούμε να φύγετε απ' τον τόπο μας. Να πάτε στα σπίτια σας, όπως είμαστε κι εμείς στα δικά μας.
Ο Γερμανός διοικητής αποτείνεται σε μια γριά: - Γιατί ήρθες εδώ γιαγιά; - Να σ' πω παιδιάκι μ' να πας στη μανούλα σ! ...ούλα τα χουριά γιουμάτα αντάρτες με τφέκια... Είπαν θα σας σκοτώσουν... Γρήγουρα να φύγιτι...
...Μετά τις ανακρίσεις, οι 24 γυναίκες της επιτροπής οδηγούνται στη γερμανική διοίκηση, ενώ ένα μεγάλο αριθμό, κοντά 250, μας οδηγούν στις φυλακές της πόλης. Οι υπόλοιπες απελευθερώνονται από έλλειψη χώρου. Μια αποπνιχτική μούχλα και μια αλλόκοτη κρυάδα διαπερνά το σώμα μας, μόλις πατήσαμε στο κρύο τσιμέντο της φυλακής... Από μια τρύπα του μεσότοιχου, που 'ναι φτιαγμένη επίτηδες για τέτοιον σκοπό, άρχισαν να βάζουν νερό που ανέβαινε σιγά σιγά στα πόδια μας.
- Θα μας πνίξουν! Ακούγεται τρομαγμένη μια γυναικεία φωνή.
- Ας μας πνίξουν... είπαν οι άλλες. Δεν είμαστε μονάχα εμείς!
- Ορθιες μέσα στο κρύο νερό, στο σκοτάδι, νιώθουμε τις αναπνοές μας σαν να 'ναι μια κι ακούμε τους χτύπους της καρδιάς μας σα να 'ναι χτύπος ένας...
- Οχ! Πονώ φριχτά. Το στήθος μου πέτρωσε... ακούγεται γυναικείο κλάμα.
- Σου είπα να μην έρθεις αφού είχες μωρό, της λέει κάποια από μας.
- Τι λες; Πώς δε θα 'ρχόμουνα; Μόνο εγώ έχω μωρό;
Η νύχτα που πέρασε, μας φάνηκε αιώνας, ώσπου να ξημερώσει και να δούμε η μια της άλλης το χλομό πρόσωπο.
- Κουράγιο συναγωνίστριες, ακούγονται παιδικές φωνές απ' το φεγγίτη... Να μη μαρτυρήσετε τίποτε. Εμείς τους σπάσαμε και τα τζάμια... Μας χτύπησαν κιόλας πολύ. Ομως, τίποτα δε μαρτυρήσαμε...
Τ' αετόπουλα της πόλης είχαν έρθει κρυφά να μας επισκεφθούν. Από τον ανοιχτό φεγγίτη, μας έριξαν ψωμί φρέσκο, αυγά, τυρί, κρέας...
Στη φυλακή φέρνουν τώρα τις 24 γυναίκες της επιτροπής, μ' επικεφαλής τη Μαρία Κ. απ' το χωριό Κριτσίνη, αφού προηγούμενα πήραν ανακρίσεις από την κάθε μία χωριστά. Κατά το μεσημέρι, μας βγάζουν στην αυλή και ξαναπαίρνουν ανακρίσεις οι Γερμανοί. Πάλι οι ίδιες απαντήσεις.
- Να πάτε του λόγου σας στα σπίτια σας και να μην έρχεστε και μας παίρνετε το σόδημα.
- Να φύγετε, κύριε Γερμανέ και συμπάθαμε, που δε σε ξέρω πώς σε λένε...
Πάλι μέσα στο μουχλιασμένο μπουντρούμι... Τα νερά πάνω απ' τα γόνατά μας.
- Κακόχρονο να 'χεις, που 'χεις κάτι χέρια σαν τσιγαρόχαρτο, μου λέει μια, πλησιάζοντάς με. Και μου βάφει τα χέρια με τη λουλακένια βαφή, που διαλύονταν απ' τη μουσκεμένη μάλλινη ποδιά της... και μου μουτζουρώνει το πρόσωπο με μαυρίλα απ' τον τοίχο για να μην τύχει και με γνωρίσει κανένας. Εκεί στις ανακρίσεις, οι τριεψιλίτες, κάνοντας διάφορες παραπειστικές ερωτήσεις, φώναξαν τ' όνομά μου.
- Δεν την ξέρουμε, είπαν εκείνες.
- Δε λεν καμιά μας έτσι, πρόσθεσαν άλλες.
Η δεύτερη νύχτα ήταν πιο φριχτή. Τη δεύτερη μέρα είναι πιο χλομά τα πρόσωπά μας και τα μάτια μας βαθούλωσαν πιο πολύ... όμως καμιά δεν παραπονιέται.
...Κάτω απ' την αποφασιστική πάλη όλου του λαού της περιφέρειας για τη δική μας απελευθέρωση, μας άφησαν πια οι Γερμανοί. Οταν βγήκαμε απ' την πόλη και πήραμε ξανά το δρόμο για τη Ζούλιανη, είδαμε, με έκπληξή μας, πως είμαστε διπλάσιες σε αριθμό. Μια σειρά γυναίκες και άντρες της πόλης ήρθαν μαζί μας. Λαός απ' όλη την περιφέρεια, μας περίμενε με χαρά και συγκίνηση στο χωριό Ζούλιανη. Βούιζε η ατμόσφαιρα απ' τα τραγούδια της αντίστασης".
Απ το βιβλίο της Βάγιας Παπακόγκου "Ανιχνευτές της ιστορίας "
''Η Βαγια γεννημένη στο χωριό Παχτούρι Τρικάλων, με αδέλφια οχτώ κορίτσια και ένα αγόρι, κόρη παπά και δασκάλου, έγινε και η ίδια δασκάλα. Εργάστηκε σε σχολεία του Νομού Τρικάλων και ο πόλεμος τη βρήκε να φοιτά στη μετεκπαίδευση δασκάλων του Πανεπιστημίου. Στην Κατοχή , στο σπίτι της γίνεται "στέκι" των πρώτων ΕΑΜικών οργανώσεων και των πρώτων ΕΛΑΣιτών του βουνού Κόζιακα. Στην πρώτη Περιφερειακή Συνδιάσκεψη Τρικάλων του ΚΚΕ, στην Τύρνα, το Μάρτη του 1943, εκλέγεται μέλος της ΠΕ και σύντομα μπαίνει στο Γραφείο και στη Γραμματεία. Μετά την Απελευθέρωση, συνέχισε τις σπουδές της στο Πανεπιστήμιο. Με το Θ Ψήφισμα (Σοφούλη) απολύεται από τη θέση της σαν εκπαιδευτικός και διώχνεται από το Πανεπιστήμιο. Βγαίνει στο βουνό και κατατάσσεται στις γραμμές του ΔΣΕ. Τοποθετείται στο επιτελείο της Α Μεραρχίας Θεσσαλίας σαν βοηθός πολιτικού επιτρόπου και σε συνέχεια γίνεται υπολοχαγός πολιτικός επίτροπος.
Πολιτική πρόσφυγας στη Σοβιετική Ενωση σπουδάζει και αποκτά τρία πτυχία: Μαρξιστικής Λενινιστικής Φιλοσοφίας, Ρωσικής Γλώσσας και Φιλολογίας, Γαλλικής Γλώσσας και Φιλολογίας. Μετά την επιστροφή της στην Ελλάδα, το 1966, πήρε και το πτυχίο Φιλολογίας της Φιλοσοφικής Σχολής του Πανεπιστημίου της Αθήνας. Παράλληλα και με άλλες μελέτες, ασχολήθηκε ιδιαίτερα με την ιστορία του χωριού της, την καταγωγή, τις λαϊκές παραδόσεις, την κοινωνική ζωή και άλλες πολιτιστικές δραστηριότητες των κατοίκων του. Το 1990 εκδόθηκε το βιβλίο της "Ο Παχτουριώτικος Σύλλογος του 1920 και η ιστορία του".
'- Ποιος σας έφερε εδώ; - Ηρθαμαν μονάχες μας. - Ποιος σας έστειλε; - Είπαμαν, ήρθαμε μονάχες μας. - Τι θα πει μονάχες; Πώς συνεννοήθηκαν οι γυναίκες του Λιόπρασου και της Παληοσαμαρίνας, της Συκιάς και της Σκλάταινας; Ποιος σας οργάνωσε; Αυτό θέλουμε να μας πείτε, ακούγεται βροντερή η φωνή του Γερμανού διοικητή.''
Αγνωστη παραμένει για τους πολλούς η συμβολή των γυναικών στην επαρχία και ιδιαίτερα στα χωριά για τη ματαίωση της επιστράτευσης, το 1944. Σαν λύκαινες ορμούσαν να προστατεύσουν τα σπλάχνα τους, απέναντι στις απαιτήσεις των κατακτητών αποφασισμένες να φτάσουν στα άκρα.
"...Ξημερώματα της 11 του Μάρτη.1944 Στην πλατεία του χωριού Ζούλιανη, έξω από τα Τρίκαλα, είναι συγκεντρωμένες 700 γυναίκες, μαχητικές και καλά κατατοπισμένες, που κατάγονται απ' τα χωριά όλης της περιφέρειας. Συγκροτούνται σε δεκαρχίες, με μια υπεύθυνη επικεφαλής της κάθε δεκαρχίας, μια σειρά άλλα γυναικεία στελέχη είναι προορισμένα να οδηγήσουν αυτή τη μάζα των γυναικών στις τοπικές και γερμανικές αρχές της πόλης, ενώ 24 άλλες γυναίκες αποτελούν την επιτροπή που θα μιλήσει με τις αρχές. Ολες ντυμένες με τις τοπικές στολές, τα καραγκούνικα, μπαίνουμε στην πόλη από διάφορα σημεία και κατευθυνόμαστε στη Νομαρχία.
...Πάνω στο μεγάλο τραπέζι, το στρωμένο με πράσινο τραπεζομάντιλο, μια επιτροπή γράφει τα ονόματα των γυναικών και των χωριών που κατάγονται, ενώ ο Γερμανός διοικητής κάνει ανακρίσεις.
- Ποιος σας έφερε εδώ; - Ηρθαμαν μονάχες μας. - Ποιος σας έστειλε; - Είπαμαν, ήρθαμε μονάχες μας. - Τι θα πει μονάχες; Πώς συνεννοήθηκαν οι γυναίκες του Λιόπρασου και της Παληοσαμαρίνας, της Συκιάς και της Σκλάταινας; Ποιος σας οργάνωσε; Αυτό θέλουμε να μας πείτε, ακούγεται βροντερή η φωνή του Γερμανού διοικητή.
- Κανένας δε μας οργάνωσε. Ηρθαμαν όλες μαζί, γιατί ταίριασαν τα μυαλά μας!
- Γιατί ήρθατε εδώ;
- Για να σας πούμε να φύγετε απ' τον τόπο μας. Να πάτε στα σπίτια σας, όπως είμαστε κι εμείς στα δικά μας.
Ο Γερμανός διοικητής αποτείνεται σε μια γριά: - Γιατί ήρθες εδώ γιαγιά; - Να σ' πω παιδιάκι μ' να πας στη μανούλα σ! ...ούλα τα χουριά γιουμάτα αντάρτες με τφέκια... Είπαν θα σας σκοτώσουν... Γρήγουρα να φύγιτι...
...Μετά τις ανακρίσεις, οι 24 γυναίκες της επιτροπής οδηγούνται στη γερμανική διοίκηση, ενώ ένα μεγάλο αριθμό, κοντά 250, μας οδηγούν στις φυλακές της πόλης. Οι υπόλοιπες απελευθερώνονται από έλλειψη χώρου. Μια αποπνιχτική μούχλα και μια αλλόκοτη κρυάδα διαπερνά το σώμα μας, μόλις πατήσαμε στο κρύο τσιμέντο της φυλακής... Από μια τρύπα του μεσότοιχου, που 'ναι φτιαγμένη επίτηδες για τέτοιον σκοπό, άρχισαν να βάζουν νερό που ανέβαινε σιγά σιγά στα πόδια μας.
- Θα μας πνίξουν! Ακούγεται τρομαγμένη μια γυναικεία φωνή.
- Ας μας πνίξουν... είπαν οι άλλες. Δεν είμαστε μονάχα εμείς!
- Ορθιες μέσα στο κρύο νερό, στο σκοτάδι, νιώθουμε τις αναπνοές μας σαν να 'ναι μια κι ακούμε τους χτύπους της καρδιάς μας σα να 'ναι χτύπος ένας...
- Οχ! Πονώ φριχτά. Το στήθος μου πέτρωσε... ακούγεται γυναικείο κλάμα.
- Σου είπα να μην έρθεις αφού είχες μωρό, της λέει κάποια από μας.
- Τι λες; Πώς δε θα 'ρχόμουνα; Μόνο εγώ έχω μωρό;
Η νύχτα που πέρασε, μας φάνηκε αιώνας, ώσπου να ξημερώσει και να δούμε η μια της άλλης το χλομό πρόσωπο.
- Κουράγιο συναγωνίστριες, ακούγονται παιδικές φωνές απ' το φεγγίτη... Να μη μαρτυρήσετε τίποτε. Εμείς τους σπάσαμε και τα τζάμια... Μας χτύπησαν κιόλας πολύ. Ομως, τίποτα δε μαρτυρήσαμε...
Τ' αετόπουλα της πόλης είχαν έρθει κρυφά να μας επισκεφθούν. Από τον ανοιχτό φεγγίτη, μας έριξαν ψωμί φρέσκο, αυγά, τυρί, κρέας...
Στη φυλακή φέρνουν τώρα τις 24 γυναίκες της επιτροπής, μ' επικεφαλής τη Μαρία Κ. απ' το χωριό Κριτσίνη, αφού προηγούμενα πήραν ανακρίσεις από την κάθε μία χωριστά. Κατά το μεσημέρι, μας βγάζουν στην αυλή και ξαναπαίρνουν ανακρίσεις οι Γερμανοί. Πάλι οι ίδιες απαντήσεις.
- Να πάτε του λόγου σας στα σπίτια σας και να μην έρχεστε και μας παίρνετε το σόδημα.
- Να φύγετε, κύριε Γερμανέ και συμπάθαμε, που δε σε ξέρω πώς σε λένε...
Πάλι μέσα στο μουχλιασμένο μπουντρούμι... Τα νερά πάνω απ' τα γόνατά μας.
- Κακόχρονο να 'χεις, που 'χεις κάτι χέρια σαν τσιγαρόχαρτο, μου λέει μια, πλησιάζοντάς με. Και μου βάφει τα χέρια με τη λουλακένια βαφή, που διαλύονταν απ' τη μουσκεμένη μάλλινη ποδιά της... και μου μουτζουρώνει το πρόσωπο με μαυρίλα απ' τον τοίχο για να μην τύχει και με γνωρίσει κανένας. Εκεί στις ανακρίσεις, οι τριεψιλίτες, κάνοντας διάφορες παραπειστικές ερωτήσεις, φώναξαν τ' όνομά μου.
- Δεν την ξέρουμε, είπαν εκείνες.
- Δε λεν καμιά μας έτσι, πρόσθεσαν άλλες.
Η δεύτερη νύχτα ήταν πιο φριχτή. Τη δεύτερη μέρα είναι πιο χλομά τα πρόσωπά μας και τα μάτια μας βαθούλωσαν πιο πολύ... όμως καμιά δεν παραπονιέται.
...Κάτω απ' την αποφασιστική πάλη όλου του λαού της περιφέρειας για τη δική μας απελευθέρωση, μας άφησαν πια οι Γερμανοί. Οταν βγήκαμε απ' την πόλη και πήραμε ξανά το δρόμο για τη Ζούλιανη, είδαμε, με έκπληξή μας, πως είμαστε διπλάσιες σε αριθμό. Μια σειρά γυναίκες και άντρες της πόλης ήρθαν μαζί μας. Λαός απ' όλη την περιφέρεια, μας περίμενε με χαρά και συγκίνηση στο χωριό Ζούλιανη. Βούιζε η ατμόσφαιρα απ' τα τραγούδια της αντίστασης".
Απ το βιβλίο της Βάγιας Παπακόγκου "Ανιχνευτές της ιστορίας "
''Η Βαγια γεννημένη στο χωριό Παχτούρι Τρικάλων, με αδέλφια οχτώ κορίτσια και ένα αγόρι, κόρη παπά και δασκάλου, έγινε και η ίδια δασκάλα. Εργάστηκε σε σχολεία του Νομού Τρικάλων και ο πόλεμος τη βρήκε να φοιτά στη μετεκπαίδευση δασκάλων του Πανεπιστημίου. Στην Κατοχή , στο σπίτι της γίνεται "στέκι" των πρώτων ΕΑΜικών οργανώσεων και των πρώτων ΕΛΑΣιτών του βουνού Κόζιακα. Στην πρώτη Περιφερειακή Συνδιάσκεψη Τρικάλων του ΚΚΕ, στην Τύρνα, το Μάρτη του 1943, εκλέγεται μέλος της ΠΕ και σύντομα μπαίνει στο Γραφείο και στη Γραμματεία. Μετά την Απελευθέρωση, συνέχισε τις σπουδές της στο Πανεπιστήμιο. Με το Θ Ψήφισμα (Σοφούλη) απολύεται από τη θέση της σαν εκπαιδευτικός και διώχνεται από το Πανεπιστήμιο. Βγαίνει στο βουνό και κατατάσσεται στις γραμμές του ΔΣΕ. Τοποθετείται στο επιτελείο της Α Μεραρχίας Θεσσαλίας σαν βοηθός πολιτικού επιτρόπου και σε συνέχεια γίνεται υπολοχαγός πολιτικός επίτροπος.
Πολιτική πρόσφυγας στη Σοβιετική Ενωση σπουδάζει και αποκτά τρία πτυχία: Μαρξιστικής Λενινιστικής Φιλοσοφίας, Ρωσικής Γλώσσας και Φιλολογίας, Γαλλικής Γλώσσας και Φιλολογίας. Μετά την επιστροφή της στην Ελλάδα, το 1966, πήρε και το πτυχίο Φιλολογίας της Φιλοσοφικής Σχολής του Πανεπιστημίου της Αθήνας. Παράλληλα και με άλλες μελέτες, ασχολήθηκε ιδιαίτερα με την ιστορία του χωριού της, την καταγωγή, τις λαϊκές παραδόσεις, την κοινωνική ζωή και άλλες πολιτιστικές δραστηριότητες των κατοίκων του. Το 1990 εκδόθηκε το βιβλίο της "Ο Παχτουριώτικος Σύλλογος του 1920 και η ιστορία του".
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου