"Που να το φανταζότανε ο Σολωμός..."- Μαρτυρίες του Κώστα Βάρναλη

"Που να το φανταζότανε ο Σολωμός ότι ο ύμνος του θα μπορούσε να χρησιμεύσει για τεκμήριο εθνικής προδοσίας."

Στις 21 0κτωβρίου του 1825 δημοσιεύτηκε το ποίημα του Διονύσιου Σολωμού "Υμνος εις την ελευθερία".Σαράντα χρόνια μετά, το 1865 αποφασίστηκε με βασιλικό διάταγμα να γίνει ο Εθνικός μας Ύμνος σε μουσική του Ν.Μάντζαρου.
Ετσι ο Δ.Σολωμός έγινε ο εθνικός μας ποιητής και βέβαια πολλοί θα νομίζουν ότι σαν εθνικός θα ειχε την εκτίμηση των επίσημων "εθνικών" κύκλων και βέβαια την υποστήριξη του επίσημου κράτους.
Κι όμως αυτός ο μεγάλος λυρικός ποιητής -κατά πολλούς άλλους μεγάλους ο μεγαλύτερος- έιχε ένα μικρό προβληματάκι.
Σαν γνήσιος δημιουργός και λόγω της ειδικής σχέσης του με την ελληνικη γλώσσα(Εζησε πολλά χρόνια και σπούδασε στην Ιταλία με αποτέλεσμα να είναι ίσως περισσότερο Ιταλός γλωσσικά)
είχε δημιουργήσει έναν υπέροχο ΄ποιητικό ηχο αλλά και ένα γλωσσικό ιδίωμα που δεν άρεσε στους "λόγιους" κύκλους.Και επειδή χρησιμοποιούσε πολλές λέξεις της καθημερινής γλώσσας και της δημοτικής κατατάχθηκε στους "μαλλιαρούς" και τους "χυδαιστές" (αυτοί που χειριζόντουσαν ένα μιγμα "λόγιας" και δημοτικής γλώσσας) με αποτέλεσμα όταν άρχισε η διαμάχη δημοτικιστών-αντιδημοτικιστών, ο Σολωμός και μαζί του ο Εθνικός μας Υμνος σχεδόν απαγορεύτηκαν.

Ας το δούμε όμως με τα λόγια του Κ.Βάρναλη που και σαν μαθητής και σαν δάσκαλος  το έζησε από κοντά, εκείνα τα χρόνια στις αρχές του προηγούμενου αιώνα.

"Στα 1902 επρόκειτο να γιορταστεί εκτονταετηρίς του Σολωμού.Θυμάμαι πως ο γυμνασιάρχης  ήρθε μια μέρα....και μας είπε."Όποιος θέλει να συνδράμη δύναται να καταθέσει τον οβολόν του εις το γραφείον"
Αυτό ήτανε όλο.
Κανένας καθηγητής δεν μας έκανε λόγο για τον μεγάλο ποιητή.Κανένας δεν μας εξήγησε το έργο του ούτε μας έδωσε καμιάν ιστορική και βιογραφική πληροφορία γι αυτόν.Τέτοια ήταν η εθνική μας εκπαίδευση.Ο πιο σημαντικός άνθρωπος στην πνευματική ζωή της νέας Ελλάδας έπρεπε να αγνοείται από τους αληθινούς Έλληνες γιατί ήτανε χυδαιστής.Ο Σολωμός ήταν εχθρός των λογιότατων....Και οι λογιότατοι τον εκδικιόντανε τώρα
Το  λέω αυτό για να φανεί καθαρά, πως για να μάθει ένας Ρωμιός τη γλώσσα του και να γνωρίσει τους πνευματικους θησαυρούς της φυλής του, πρέπει να κάνει μόνος του αυτη τη δουλειά αρχίζοντας από το άλφα.Η εκπαίδευσή μας από τότε έως σήμερα έχει  για μοναδικο της σκοπό να μας κάνει να ξεχάσουμε τον πραγματικο μας εαυτό και να μας κάνει άγλωσσους, ανεδαφικούς και φρονηματίας, ήγουν δούλους."

Αργότερα σαν δάσκαλος στα Μέγαρα

...Τα κάρα σκάβουνε ολημερίς τους δρόμους και πληθαίνουνε τη σκόνη.Τα ζωντανά τη ...λιπαίνουνε αδιάκοπα κι οι μούστοι, που σαταζοβολάνε από τ' ασκιά,τη γλυκαίνουνε...
...Τα παιδιά μας έρχοναι στο σκολειό ξυπόλυτα και ...μεθυσμένα κάθε πρωί.Ιδρώσαμε μαζί με το συνάδελφό μου το Σπυράκη να τ' αναγκάσουμε να φοράνε παπούτσια τουλαχιστο, όταν έρχονται στο σκολειό....
...όσο για το μεθύσι αυτό δεν μπορέσαμε να τους το κόψουμε.
Ητανε μια παλιά κοινωνική παράδοση , που η αρχή της βαστάει από τους αρχαίους Ελληνες.Το πρωί δεν ξέρανε τι θα πεί γάλα, καφές η τσάι.Βάζανε το κρασί στα ποτήρια, μουσκεύανε σ' αυτό το ψωμί τους και τρώγανε.Στο τέλος στραγγίζανε και τα ποτηρια τους.Αυτό ήτανε το λεγομενο ακράτισμα των αρχαίων.
Ετσι.....μισοζαλισμένα όπως ήτανε, τα έπιανε νύστα κι ο πνευματικός ...άρτος που τους δίναμε δε μούσκευε καθόλου μέσα στο.... κρασί τους.


...Και τί λογής ήτανε αυτός ο "πνευματικός άρτος".Γραμματική της Αττικής διαλέκτου (ευκτική έγκλισις, τα εις -μι ρήματα.... και όλη η ρέστη κόλαση του αρχαίου τυπικού και συντακτικού.)Και μαζί Λατινικά.Ο οδοστρωτήρας της κλασσικής παιδείας ήθελε να περάσει πάνω απ' αυτές τις λαικές ψυχές, που ήτανε από σιδερόπετρα.
....
Κάποια χρονιά που είχα συγκεντρωμένα στη Γ Ελληνικού πολλά καλά παιδιά, τους δίδαξα ολάκερο τον "Εθνικόν ύμνο" του Σολωμού, που δεν τον είχε το πρόγραμμα. Βρέθηκε αμέσως ο επιστήμονας του χωριού να με καταγγείλει στο υπουργείο οτι υπονομεύω την αθάνατον ημών γλώσσαν άτε διδάσκων εις τους παίδας τον Εθνικόν ύμνον.!
Που να το φανταζότανε ο Σολωμός ότι ο ύμνος του θα μπορούσε να χρησιμεύσει για τεκμήριο εθνικής προδοσίας.
Και το υπουργείο με κάλεσε "εις απολογίαν"!

..Κώστας Βάρναλης-"Φιλολογικά απομνημονεύματα"